Theo dữ liệu đánh giá từ khảo sát phỏng vấn sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ, vào năm 2023, đối tượng từ 21 đến 24 tuổi là độ tuổi sử dụng thuốc lá điện tử chiếm tỷ lệ nhiều nhất với lượng lên đến 15,5%. Tại Việt Nam, thống kê vào năm 2024 cho thấy chỉ trong thời gian 2 năm, tỷ lệ người là trẻ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng lên từ 3,5% đến 8,0% với độ tuổi 13 đến 15 tuổi. Vậy tại sao thuốc lá điện tử lại thu hút thanh thiếu niên đến như vậy? Cùng vạch trần sự hấp dẫn giả tạo này của sản phẩm thuốc lá điện tử trong bài viết sau.
Tổng quát chung về thuốc lá điện tử
Thuốc lá điện tử là gì? Sản phẩm này là một loại xuất hiện rất nhiều với thành phần trong đó là nicotine cùng các loại hương liệu, hóa chất khác và hoạt động bằng pin. Sản phẩm được sản xuất với nhiều các hình dạng khác nhau như điếu thuốc truyền thống, tẩu thuốc hay hình cái bút,…
Sản phẩm thuốc lá điện tử thông thường có chứa 4 loại thành phần bao gồm:
- Hộp mực hoặc bình chứa chất lỏng với lượng nicotine, các hương liệu và hóa chất.
- Bộ phận làm nóng để phun dung dịch khi hút.
- Nguồn để cung cấp điện hoạt động.
- Ống ngậm để người dùng tiến hành hít thuốc khi thực hiện hút.

Ảnh minh họa

Tại sao thuốc lá điện tử hấp dẫn thanh thiếu niên?
Tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử tại thời điểm hiện nay đang mở rộng rất nhiều ra các thế hệ nhỏ tuổi và chủ yếu nằm trong nhóm tuổi thanh thiếu niên. Vấn đề này không chỉ thấy ở Việt Nam mà còn thấy trên nhiều quốc gia khác trên thế giới. Nguyên nhân trẻ hóa tình trạng hút thuốc lá điện tử này là gì?
Hương vị hấp dẫn
Thuốc lá điện tử có thể được bào chế với nhiều hương vị khác nhau nhau trái cây, ngọt, dịu,...kích thích sự tò mò và thỏa mãn của trẻ với trong việc thử nhiều loại để cảm nhận.
Thiết kế, phong cách hiện đại
Trẻ thanh thiếu niên có xu hướng mong muốn theo đuổi cái hiện đại, với thiết kế nhỏ gọn, sử dụng đơn giản, phong cách, sành điệu đã thu hút được đối tượng trẻ muốn sở hữu cho bản thân và sử dụng trải nghiệm.
Tác động từ người có ảnh hưởng xã hội
Mạng xã hội phát triển song hành với việc sức ảnh hưởng của các nhân vật như streamer hay các tiktoker cũng tác động rất nhiều đến sự hình thành, phát triển và học hỏi của trẻ. Việc sử dụng thiết bị thuốc lá điện tử hay bất kể ngôn từ nào trên đó đều khiến trẻ tò mò và học đòi làm theo.
Quảng cáo và kinh doanh rộng rãi
Thuốc lá điện tử khi ra đời đã rất đầu tư cho quảng cáo, giá thành lại phải chăng. Để bản thân sở hữu một thiết bị này không tốn quá nhiều kinh phí. Điều này cũng là một trong số các nguyên nhân khiến thuốc lá điện tử phát triển rộng rãi nhanh chóng như vậy.

Ảnh minh họa

Tác hại của thuốc lá điện tử
Nicotin – hoạt chất kích thích trên não bộ
Trong thuốc lá điện tử có chứa thành phần nicotin. Sau khi hít, hoạt chất sẽ đi từ phổi vào trong máu dẫn đến sự kích thích các tuyến thượng thận sản sinh ra hormon mang tên epinephrine hay còn được gọi với tên adrenalin. Điều này dẫn đến sự kích thích trên thần kinh trung ương, tăng nhanh huyết áp, thở và nhịp tim. Hiện tượng này gây cảm giác thoải mái, sảng khoái cho người sử dụng và là một trong nguyên nhân gây ra sự hấp dẫn và nghiện thuốc lá điện tử trên mỗi người.
Không chỉ vậy, nicotine còn tham gia vào kích thích trên não bộ, tăng sự hoạt động của chất dẫn truyền dopamin, tạo cảm giác thoải mái trên não bộ, giảm được nhanh các căng thẳng, stress.
Báo cáo tác hại thuốc lá điện tử
Một số các nghiên cứu cho thấy việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể ít khả năng gây hại hơn so với thuốc lá thông thường. Tuy nhiên, việc sử dụng hoạt chất nicotin có khả năng gây nghiện cao và gây độc trên phổi do sự có mặt của các chất hóa học trong đó.
Nghiên cứu khác trên một số sản phẩm thuốc lá điện tử cho thấy tác động gây nguy cơ ung thư bởi hóa chất và hạt nano kim loại. Không chỉ vậy, khói thuốc còn gây ra một số bệnh trên đường hô hấp, viêm phổi tắc nghẽn,... thậm chí tử vọng nếu không may hít phải chất độc trong thiết bị vào phổi.
Không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người sử dụng, thuốc lá điện tử còn gây ảnh hưởng đến đối tượng xung quanh như mẹ đang mang thai, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Trên các đối tượng thanh thiếu niên, việc sử dụng thuốc lá điện tử gây ra nghiện và ảnh hưởng một cách tiêu cực đến chức năng và sự phát triển não bộ, giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ và rối loạn trong học tập, lo âu.
Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, thuốc lá điện tử còn có là thiết bị có nguy cơ lỗi, hỏng và phát nổ gây ra các thương tích nghiêm trọng tại các vùng mặt, miệng, cổ,…

Biện pháp giảm thiểu sử dụng thuốc lá điện tử trên thanh thiếu niên
Nhận thức được tác động bất lợi đến sự phát triển của các thế hệ tương lai của đất nước của thiết bị thuốc lá điện tử. Nghị định 173/2024/QH15 đã được ban hành và có đưa ra việc cấm thuốc lá điện tử bắt đầu từ năm 2025 với các hành động sản xuất, kinh doanh hay vận chuyển hay sử dụng sản phẩm này.
Cùng với đó, bản thân các bậc phụ huynh cũng cần thiết chú ý đến con, các trường học cần mở rộng trong tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử đến trẻ, ngăn ngừa mọi các nguy cơ có thể khiến trẻ đi vào sử dụng sản phẩm này.
Tài liệu tham khảo
Tổ chức Y tế thế giới WHO, (Đăng 19/1/2024), Tobacco: E-cigarettes, who.int. Truy cập 7/5/2025.
Viện quốc gia về lạm dụng ma túy Hoa Kỳ, Vaping Devices (Electronic Cigarettes) DrugFacts, nih,gov. Truy cập 7/5/2025.

Lưu Anh