Vào dịp lễ tết, nhu cầu sử dụng các loại thực phẩm của người dân tăng cao, điều này dẫn đến nguy cơ dễ bị ngộ độc thực phẩm. Khi ngộ độc thực phẩm thì việc sơ cứu, xử trí đúng cách là vô cùng quan trọng.
Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm là do vi sinh vật gây bệnh có trong thức ăn như: Vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng... Theo thống kê, nguyên nhân chủ yếu do: Vi sinh vật (chiếm 38,7%), độc tố tự nhiên (28,4%), hóa chất (4,2%),… và các nguyên nhân khác. Trong đó, ngộ độc thực phẩm do hóa chất gây ra có thể dẫn đến ngộ độc cấp tính hoặc các bệnh lý diễn tiến trong thời gian dài như ung thư.
Biểu hiện ngộ độc thực phẩm cần sơ cứu ngay
Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra trong vài giờ hoặc vài ngày sau khi ăn phải thực phẩm bị ô nhiễm. Những triệu chứng này thường không đặc hiệu, có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm thường gặp bao gồm:
- Tiêu chảy
- Buồn nôn hoặc nôn ói
- Đau bụng
- Sốt

Thực phẩm cần lựa chọn an toàn và bảo quản đúng cách

Thông thường, những bệnh phát sinh do thực phẩm thường tự khỏi trong vòng 48 giờ. Tuy nhiên, nếu thấy xuất hiện những biểu hiện bất thường như: Suy hô hấp, rối loạn ý thức, co giật, không thể gây nôn,… cần nhanh chóng đưa người bệnh đến các cơ sở y tế gần nhất để thực hiện các bước xử lý cần thiết.
Đặc biệt, khi thấy những triệu chứng diễn ra lâu ngày như: Rối loạn tiêu hóa kéo dài lâu hơn 2-3 ngày; đi ngoài ra máu; tiêu ra máu trong vòng 24 giờ… cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng.
Xử trí ngộ độc thực phẩm tại nhà
Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra với bất cứ ai ngay sau khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm. Do đó, cần trang bị cách sơ cứu khi bị ngộ độc thực phẩm để có thể nhanh chóng giúp đỡ bản thân hoặc ai đó khi không may gặp phải tình trạng này.
Cách sơ cứu khi bị ngộ độc thức ăn bao gồm:
- Kích thích giúp nôn hết thực phẩm
Những người có biểu hiện muốn nôn ói ngay sau khi ăn phải thực phẩm nhiễm độc hay người còn tỉnh táo, chưa có triệu chứng ngộ độc. Lúc này, người bị ngộ độc thực phẩm cần nhanh chóng dùng mọi biện pháp để nôn hết những thức ăn đã ăn vào.
Các cách thức có thể áp dụng như: Uống cốc nước muối pha loãng (0,9%) rồi dùng ngón trỏ móc, ngoáy (dân gian thường gọi là móc họng) vào vị trí góc cuống lưỡi gần họng nhằm kích thích cảm giác nôn ở người bệnh. Người bệnh nôn được càng nhiều càng tốt. Điều này giúp hạn chế chất độc có trong thực phẩm ngấm vào cơ thể, phát tán và gây hại.
Những lưu ý trong lúc gây nôn: Nếu người bệnh nằm nôn, cần để người bệnh nằm nghiêng, kê cao đầu để chất độc không bị trào ngược vào phổi, hạn chế nguy cơ tử vong do sặc hoặc ngạt thở. Đối với trẻ em, người hỗ trợ cần thực hành động tác gây nôn khéo léo tránh gây trầy xước cổ họng trẻ.
Đối với người đã rơi vào trạng thái hôn mê thì không nên kích nôn vì dễ gây sặc, ngạt thở.

Cần rửa thực phẩm sạch và phân loại chín sống để tách riêng phòng ngộ độc

- Cần uống bù nước
Trường hợp người bị ngộ độc thực phẩm nôn và tiêu chảy nhiều lần có thể gây tình trạng mất nước. Lúc này cần cho người bệnh nghỉ ngơi và uống nhiều nước để ngăn ngừa tình trạng mất nước.
Nếu trẻ bị nôn, hãy cho trẻ uống nước từng ngụm nhỏ để bù nước cho trẻ.
Nếu người bệnh có kèm theo tiêu chảy hoặc chỉ bị tiêu chảy, điều quan trọng nhất là cố gắng thay thế chất lỏng và lượng muối đã mất. Lúc này có thể sử dụng dung dịch nước bù điện giải oresol.
Nếu sử dụng dung dịch oresol để bù nước cho người bệnh, người hỗ trợ cần phải đọc kỹ hướng dẫn, pha nước theo đúng liều lượng chỉ định, không sử dụng dung dịch đã pha quá 24 tiếng, không đun sôi dung dịch…
- Người bệnh cần nghỉ ngơi, theo dõi chặt chẽ và nhập viện
Đặt người bệnh nằm ngửa, đầu thấp, nếu thấy tình trạng thở khó, cảm giác nghẹt thở thì nên dùng tay sạch kéo lưỡi người bệnh ra ngoài, tránh tụt vào trong, giúp người bệnh dễ thở hơn.
Cần theo dõi nhịp tim, trường hợp ngộ độc thực phẩm nặng, người bệnh có thể có các dấu hiệu như: Loạn nhịp tim, khó thở hay tụt huyết áp.
Sau khi tiến hành quy trình sơ cứu ngộ độc thực phẩm bao gồm: Các cách gây nôn, bù nước,… dù tình trạng người bệnh có dấu hiệu tỉnh táo vẫn cần được đưa tới các cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra và tiến hành thực hiện các bước cấp cứu khi cần thiết.
Dựa theo kết quả đánh giá lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định làm thêm một số kỹ thuật như: Xét nghiệm máu, cấy phân,… nhằm tìm kiếm sự hiện diện của vi sinh vật gây bệnh, giúp xác định chính xác nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm và có hướng xử trí phù hợp.

BS. Nguyễn Văn Tùng
www.suckhoedoisong.vn