Tắc ruột là tình trạng ruột bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn, gây đau bụng, táo bón, buồn nôn và nhiều triệu chứng nghiêm trọng khác.
Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến nhiều người phải cấp cứu. Mức độ nghiêm trọng của bệnh thay đổi, phụ thuộc vào nguyên nhân và thời gian tắc nghẽn. Việc nhận biết sớm và xử trí kịp thời.
Tắc ruột do đâu?
Tắc ruột là tình trạng các chất trong ruột không thể di chuyển, bị ứ đọng tại một vị trí. Hội chứng này có thể xảy ra ở ruột non hoặc ruột già. Dựa vào nguyên nhân, bệnh chia thành 2 nhóm:
Tắc ruột cơ học: Do các nguyên nhân thực thể, thường gặp là: Dính ruột, ung thư đại tràng, xoắn ruột, thoát vị dẫn đến tắc ruột.
Ở trẻ em, có thể gặp hiện tượng lồng ruột. Giun đũa kết thành búi cũng có thể dẫn đến tắc ruột, thường gặp ở trẻ em, người sống tại vùng nông thôn, ăn uống kém vệ sinh.
Bã thức ăn xơ cứng, thường ở người già, người suy tụy hoặc từng phẫu thuật cắt dạ dày dẫn đến tắc ruột.
Sỏi túi mật gây viêm, thủng tá tràng, di chuyển xuống ruột và gây tắc ruột.
Khối u trong ruột hoặc phân ứ đọng do táo bón mạn tính dẫn đến tắc ruột.
Thoát vị thành bụng (rốn, đùi, bẹn…) hoặc thoát vị nội (Treitz, Winslow…), khiến ruột bị nghẹt trong các khe, lỗ dẫn đến tắc ruột.
Tắc ruột cơ năng: Liên quan đến tổn thương thần kinh hoặc giảm nhu động ruột, không do nguyên nhân thực thể. Loại này thường xuất hiện sau phẫu thuật ổ bụng và ít gặp hơn tắc cơ học.

Đau bụng, chướng bụng là dấu hiệu sớm và điển hình của tắc ruột

Triệu chứng điển hình của tắc ruột
Đau bụng, chướng bụng: Là dấu hiệu sớm và điển hình của tắc ruột. Người bệnh thường đau theo từng cơn, đột ngột, dữ dội rồi giảm dần, cứ 2-3 phút lại xuất hiện một cơn. Ban đầu đau khu trú, sau lan ra toàn bụng.
Buồn nôn và nôn liên tục: Tắc ruột có biểu hiện rất thường gặp là buồn nôn và nôn liên tục. Người bệnh có thể nôn thức ăn, sau đó nôn dịch mật, dịch tiêu hóa, thậm chí cả phân.
Bí trung, đại tiện: Triệu chứng quan trọng giúp chẩn đoán tắc ruột. Thời gian đầu, ruột vẫn có thể đẩy hơi và phân ở dưới chỗ tắc ra ngoài, nhưng về sau bệnh nhân sẽ bí hoàn toàn.
Căng bụng: Ở người gầy, thành bụng mỏng, có thể thấy rõ quai ruột nổi cộm, sóng nhu động di chuyển như "rắn bò" dưới da bụng - dấu hiệu đặc trưng của tắc ruột cơ học.
Phòng ngừa tắc ruột
Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều chất xơ từ: Rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu; uống đủ nước để phân mềm, dễ di chuyển.
Tập thể dục thường xuyên: Đi bộ, bơi lội, yoga… giúp tăng cường chức năng tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón.
Tránh thói quen xấu: Hạn chế rượu bia, thuốc lá vì ảnh hưởng đến tiêu hóa và tăng nguy cơ bệnh lý đường ruột.
Theo dõi sau phẫu thuật: Người từng mổ bụng cần theo dõi kỹ sức khỏe, nếu có triệu chứng bất thường phải báo ngay cho bác sĩ để phát hiện sớm tắc ruột do dính ruột.

BS. Nguyễn Xuân Hà
www.suckhoedoisong.vn