Nôn ra máu có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, có những trường hợp không đáng lo ngại nhưng cũng có những trường hợp rất nghiêm trọng cần được can thiệp điều trị kịp thời. Trong đó, nguyên nhân thường gặp nhất là do chấn thương, các loại thuốc và một số loại bệnh lý.
Các nguyên nhân gây nôn ra máu
Nôn ra máu là một cấp cứu nội khoa, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nôn ra máu trong đó chủ yếu do các nguyên nhân sau:
Do nguyên nhân viêm loét dạ dày: Khi viêm loét dạ dày sẽ gây nôn ra máu. Tình trạng này xảy ra khi quá trình viêm vượt qua bề mặt niêm mạc dạ dày, đến các mạch máu bên dưới và dẫn đến chảy máu. Lúc này, máu sẽ kích thích dạ dày và gây nôn ra máu.
Do giãn tĩnh mạch dạ dày thực quản: Xơ gan dẫn đến tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Khi áp lực tĩnh mạch cửa tăng, máu sẽ chảy về các hệ thống tĩnh mạch có áp lực thấp hơn như: Tĩnh mạch thực quản, dạ dày. Điều này làm cho các tĩnh mạch này trở nên căng phồng, giãn và dễ vỡ hơn. Khi các tĩnh mạch này vỡ ra sẽ gây chảy máu dạ dày, thực quản và nôn ra máu.
Do nguyên nhân viêm cấp tính: Tình trạng viêm ở niêm mạc thực quản hoặc dạ dày có thể gây chảy máu từ động mạch nằm bên dưới. Nguyên nhân gây viêm thường gặp là do: Uống nhiều rượu, lạm dụng aspirin và thuốc chống viêm không steroid (NSAID), trào ngược dạ dày nặng.

Một số bệnh nhân bị viêm dạ dày, sử dụng NSAID mạn tính,… gây nôn ra máu cũng có thể dẫn tới biến chứng thiếu máu

Do hội chứng Mallory - Weiss: Là nguyên nhân gây nôn ra máu ít gặp hơn. Tình trạng này xảy ra khi việc nôn mạnh nhiều lần (thường sau khi uống nhiều bia, rượu) gây rách niêm mạc thực quản, dẫn đến nôn ra máu.
Do vỡ mạch máu: Chấn thương trực tiếp vào dạ dày, thực quản hoặc do các thủ thuật y tế có thể gây vỡ mạch máu và gây chảy máu cấp tính trong ổ bụng.
Dù ít gặp hơn nhưng các nguyên nhân như: Viêm mạch, dị dạng mạch máu, nuốt phải dị vật,... có thể gây nôn ra máu. Hoặc do tác dụng phụ của thuốc, chẳng hạn như: Thuốc aspirin, thuốc chống viêm không steroid.
Ngoài ra, bệnh còn có thể một số nguyên nhân khác gây ra như: Xơ gan, ung thư thực quản, ung thư tuyến tụy hoặc một số bệnh nguy hiểm khác.
Nôn ra máu nguy hiểm thế nào?
Nếu không được xử trí kịp thời tình trạng nôn ra máu có thể dẫn đến máu bị dồn ứ trong phổi, làm nghẹt thở và dẫn đến tình trạng suy hô hấp. Một số trường hợp hít phải chất nôn có thể dẫn đến viêm phổi. Tuy nhiên, tình trạng này thường hiếm gặp và có thể đe dọa tính mạng của người bệnh chỉ trong một thời gian ngắn.
Một số trường hợp có nguy cơ cao hít phải chất trong dạ dày có thể kể đến như: Người cao tuổi, người thường xuyên sử dụng bia, rượu, người từng bị đột quỵ, bệnh nhân bị rối loạn ảnh hưởng đến khả năng nuốt,…
Mỗi nguyên nhân nôn ra máu khác nhau lại có thể gây ra những biến chứng với mức độ nguy hiểm khác nhau. Trường hợp nôn ra máu nhanh và quá nhiều có thể gây ra thiếu máu.

Khi có biểu hiện nôn ra máu cần đi khám sớm

Một số bệnh nhân bị viêm dạ dày, sử dụng NSAID mạn tính,… gây nôn ra máu cũng có thể dẫn tới biến chứng thiếu máu. Tuy nhiên, bệnh thường tiến triển chậm và có thể không gây ra triệu chứng rõ ràng và nghiêm trọng. Vì thế, người bệnh chỉ phát hiện ra tình trạng thiếu máu khi thực hiện xét nghiệm máu.
Nếu nôn ra quá nhiều máu trong một thời gian ngắn có thể dẫn đến sốc giảm thể tích với những triệu chứng như: Chóng mặt, thở nhanh, hơi thở nông, tiểu ít, da người bệnh nhợt nhạt,… Những trường hợp này cần được cấp cứu sớm, nếu không có thể dẫn đến hạ huyết áp, hôn mê và tử vong.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nôn ra máu. Chính vì thế, ngoài việc thăm khám các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ còn chỉ định bệnh nhân thực hiện một số xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh cần thiết.
Tùy từng bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ chỉ định phù hợp, các chỉ định có thể là: Chụp CT nội soi thực quản dạ dày tá tràng; siêu âm; chụp X–quang; chụp CT, chụp cộng hưởng từ MRI; xét nghiệm máu từ đó xác định nguyên nhân nôn ra máu là gì.

BS. Lê Minh Hoa
www.suckhoedoisong.vn