Các bài tập luyện thể dục đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và cải thiện chất lượng sống của người bệnh hẹp động mạch phổi.
1. Vai trò của tập luyện đối với người hẹp động mạch phổi
Hẹp động mạch phổi là một tình trạng bệnh lý trong đó động mạch phổi dẫn máu từ tim đến phổi để trao đổi oxy, bị hẹp lại, gây khó khăn trong việc máu lưu thông.
Hẹp động mạch phổi có thể là bẩm sinh (di truyền từ khi sinh ra) hoặc phát triển trong quá trình sống do các yếu tố như: Viêm nhiễm, các bệnh lý khác...
Khi động mạch phổi bị hẹp, tim phải làm việc nhiều hơn để đẩy máu qua động mạch, dẫn đến tình trạng tăng áp lực trong tim phải (tâm thất phải). Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể gây suy tim, phù phổi và thậm chí dẫn đến tử vong.
Các triệu chứng của bệnh hẹp động mạch phổi có thể bao gồm: Khó thở, mệt mỏi, đau ngực, da xanh xao, tím tái... trong một số trường hợp có thể chóng mặt, mất ý thức, ngất xỉu.
Điều trị bệnh hẹp động mạch phổi bao gồm: Thuốc, can thiệp phẫu thuật hoặc thủ thuật nong động mạch phổi. Việc phát hiện, điều trị sớm giúp cải thiện chất lượng sống, giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho người bệnh.
Các bài tập luyện thể dục đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và cải thiện chất lượng sống của người bệnh hẹp động mạch phổi. Mặc dù người bệnh cần hạn chế vận động quá mạnh để tránh làm tăng áp lực lên tim, phổi, nhưng các bài tập nhẹ nhàng và đều đặn sẽ giúp cải thiện chức năng tim mạch, tăng cường sức khỏe tổng thể.

Đi bộ nhẹ nhàng giúp tăng cường chức năng tim mạch

Các bài tập nhẹ nhàng giúp cải thiện khả năng bơm máu của tim, hỗ trợ tim làm việc hiệu quả hơn mà không bị quá tải. Điều này đặc biệt quan trọng đối với người bệnh hẹp động mạch phổi, khi tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu qua động mạch phổi bị hẹp.
Bên cạnh đó, luyện tập thể dục còn giúp cơ thể người bệnh sử dụng oxy hiệu quả hơn, cải thiện khả năng trao đổi khí của phổi, giúp cơ thể hấp thụ oxy tốt hơn, giảm cảm giác khó thở, mệt mỏi mà người bệnh thường gặp phải.
Không những thế, việc tập luyện thể dục còn giúp giảm mức độ căng thẳng, lo âu (một yếu tố có thể làm nặng thêm các triệu chứng của bệnh), làm dịu hệ thần kinh, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu và thoải mái hơn.
Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng còn giúp duy trì cân nặng hợp lý, giảm nguy cơ béo phì và các yếu tố nguy cơ liên quan đến tim mạch, hỗ trợ người bệnh hẹp động mạch phổi duy trì sức khỏe toàn diện hơn.
2. Các bài tập tốt nhất cho người hẹp động mạch phổi
2.1. Đi bộ nhẹ nhàng
- Cách thực hiện:
+ Chọn một không gian thoáng mát và bằng phẳng.
+ Bắt đầu với bước đi chậm rãi, duy trì nhịp thở đều đặn.
+ Tăng dần cường độ và thời gian đi bộ nếu cảm thấy thoải mái (thường bắt đầu với 10-15 phút rồi tăng dần).
+ Đảm bảo bước đi thoải mái, không quá nhanh hoặc căng thẳng.
- Tác dụng: Đi bộ là một bài tập aerobic nhẹ nhàng giúp tăng cường chức năng tim mạch mà không gây quá tải cho tim. Đối với người bệnh hẹp động mạch phổi, tim phải làm việc vất vả hơn để bơm máu qua động mạch phổi bị hẹp. Bằng cách duy trì đi bộ nhẹ nhàng, tim sẽ dần trở nên mạnh mẽ hơn, giúp giảm căng thẳng và áp lực lên tim.

 Bài tập thở sâu tăng khả năng trao đổi khí ở phổi

2.2. Bài tập thở sâu
- Cách thực hiện:
+ Ngồi thẳng hoặc nằm trên một bề mặt phẳng, thả lỏng chân tay và toàn bộ cơ thể.
+ Hít vào sâu bằng mũi trong 4-5 giây, giữ hơi thở trong 2-3 giây.
+ Thở ra từ từ qua miệng trong khoảng 5-6 giây.
+ Lặp lại bài tập này từ 5 đến 10 phút mỗi ngày.
- Tác dụng: Bài tập này giúp tăng khả năng trao đổi khí ở phổi, cơ thể được kích thích để sử dụng oxy hiệu quả hơn, điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có bệnh lý hẹp động mạch phổi, vì chức năng trao đổi khí của phổi bị ảnh hưởng. Việc thở sâu giúp cải thiện khả năng hấp thụ và sử dụng oxy, giảm cảm giác khó thở, mệt mỏi cho người bệnh.
2.3. Bài tập co giãn cơ ngực
- Cách thực hiện:
+ Đứng hoặc ngồi thẳng lưng.
+ Đặt tay lên hông, hít sâu qua mũi, đồng thời mở rộng lồng ngực, đẩy vai ra sau.
+ Giữ trong 3-5 giây rồi thở ra chậm qua miệng, thả lỏng vai.
+ Lặp lại 8-10 lần.
- Tác dụng: Bài tập co giãn cơ ngực giúp kéo giãn các cơ và mô mềm quanh lồng ngực, giúp mở rộng không gian trong khoang ngực. Điều này hỗ trợ phổi có nhiều không gian hơn để giãn nở, cải thiện khả năng tiếp nhận oxy, rất quan trọng đối với người bệnh hẹp động mạch phổi, vì tình trạng này có thể làm giảm hiệu quả của quá trình trao đổi khí.

Tư thế ngồi xoay người giúp mở rộng lồng ngực

2.4. Bài tập kéo giãn cơ liên sườn
- Cách thực hiện:
+ Ngồi thẳng trên ghế, hai chân chạm sàn.
+ Giơ một cánh tay qua đầu, kéo dài về phía đối diện.
+ Giữ tư thế trong 10-15 giây, cảm nhận sự kéo giãn ở bên sườn.
+ Đổi bên và lặp lại 5-8 lần.
- Tác dụng: Bài tập kéo giãn cơ liên sườn giúp mở rộng lồng ngực, cải thiện sự chuyển động của các xương sườn, tạo điều kiện tốt hơn cho không khí di chuyển vào - ra khỏi phổi. Điều này giúp giảm tình trạng khó thở, đồng thời tăng lượng oxy cung cấp cho cơ thể, giúp giảm thiểu cảm giác mệt mỏi.
2.5. Tư thế ngồi xoay người
- Cách thực hiện:
+ Ngồi thẳng lưng trên thảm, chân duỗi thẳng trước mặt.
+ Gập đầu gối phải, đặt chân phải lên ngoài đùi trái.
+ Quay thân người về phía bên phải, đưa tay trái ra sau lưng.
+ Giữ tư thế này trong 30 giây, rồi đổi bên.
+ Thực hiện bài tập từ 3-5 lần.
- Tác dụng: Tư thế ngồi xoay người giúp mở rộng lồng ngực, tạo không gian cho phổi và cơ hoành hoạt động tốt hơn. Khi thực hiện động tác xoay, cơ thể được kéo căng, làm tăng khả năng giãn nở của lồng ngực, từ đó giúp cải thiện khả năng hô hấp. Đối với người bệnh hẹp động mạch phổi, việc cải thiện không gian cho phổi giúp dễ dàng hấp thụ oxy hơn, giảm cảm giác khó thở.
3. Những lưu ý khi tập luyện
- Người bệnh hẹp động mạch phổi nên tập luyện vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối, khi không khí trong lành và không quá nóng hoặc lạnh, tránh tập luyện vào những giờ nhiệt độ cao hoặc khi không khí ô nhiễm.
- Người bệnh không nên tập luyện khi cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc có dấu hiệu khó thở, vì điều này có thể làm tăng gánh nặng cho tim, phổi.
- Hãy theo dõi nhịp tim, mức độ khó thở trong suốt quá trình tập luyện để điều chỉnh mức độ hoạt động cho phù hợp.
- Người bệnh hẹp động mạch phổi nên bắt đầu từ các bài tập nhẹ nhàng, tăng dần cường độ và thời gian tập luyện theo từng giai đoạn để cơ thể làm quen dần với việc vận động.
- Tập luyện thường xuyên là quan trọng, nhưng tránh tập quá sức, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Tập luyện quá mức có thể làm tăng áp lực lên hệ tim mạch và phổi, dẫn đến cảm giác khó thở, mệt mỏi và thậm chí là các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Lựa chọn trang phục thể dục thoải mái, không quá chật, để giúp cơ thể có thể di chuyển dễ dàng và không gây cản trở lưu thông máu.

BSNT. Phan Bích Hằng
www.suckhoedoisong.vn