Sỏi thận là bệnh đường tiết niệu thường gặp, có biểu hiện khá đa dạng, từ việc âm thầm gây thận ứ nước không triệu chứng đến tình trạng đau quặn bụng phải đi cấp cứu.
Sỏi thận hay còn gọi là sạn thận, bệnh xảy ra khi các chất khoáng trong nước tiểu lắng đọng lại ở thận, bàng quang, niệu quản... thành những tinh thể rắn, hay gặp hơn cả là tinh thể canxi.
Sỏi thận được hình thành khi lượng nước tiểu giảm và nồng độ chất khoáng trong thận tăng cao. Khi có một trong hai hoặc cả hai hiện tượng trên kéo dài trong nhiều ngày sẽ có nguy cơ hình thành sỏi thận.
Sỏi có thể ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiểu như: Thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo nam giới (niệu đạo nữ giới rất ngắn nên không tạo sỏi).
Đối với sỏi thận có kích thước nhỏ có thể được tống ra ngoài khi đi tiểu bình thường. Tuy nhiên, những viên sỏi lớn khi di chuyển trong thận, niệu quản, bàng quang... gây cọ xát dẫn tới tổn thương, thậm chí làm tắc đường dẫn nước tiểu để lại những hậu quả xấu cho sức khoẻ.
Nguyên nhân gây sỏi thận
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng sỏi thận, xong chủ yếu do các nguyên nhân sau:
- Chế độ ăn uống không hợp lý
Thói quen ăn mặn, nhiều dầu mỡ sẽ làm tăng thể tích tuần hoàn, điều này đồng nghĩa các chất khoáng được lọc qua thận nhiều hơn, làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận.
- Thói quen uống ít nước
Khi lượng nước đưa vào cơ thể quá ít, không đủ để thận lọc và đào thải ra ngoài, điều này làm cho nước tiểu trở nên đậm đặc, tạo điều kiện cho các chất khoáng kết tinh lại và gây bệnh sỏi thận.
- Nhịn ăn sáng
Dịch mật đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn. Đặc biệt vào buổi sáng, cơ thể cần nhiều năng lượng sau 1 đêm ngủ dài. Tuy nhiên, việc nhịn ăn sáng khiến dịch mật bị tích tụ trong túi mật và đường ruột dẫn tới sỏi thận.
- Nhịn tiểu
Việc nhịn tiểu thường xuyên khiến các chất khoáng không được đào thải mà dẫn đến sự lắng đọng. Khi lượng canxi tích tụ đủ lớn sẽ hình thành sỏi trong thận.
- Mất ngủ kéo dài
Mô thận sẽ có khả năng tự tái tạo tổn thương khi cơ thể chìm vào giấc ngủ. Do đó, khi bạn bị mất ngủ kéo dài thì chức năng này sẽ không được thực hiện, càng để lâu thì nguy cơ dẫn tới sỏi thận càng tăng.
- Sử dụng thuốc tùy tiện
Việc tự mua thuốc uống không qua tư vấn của bác sĩ, sử dụng thuốc bừa bãi không theo chỉ dẫn của bác sĩ sẽ có thể dẫn tới bệnh sỏi thận. Theo thống kê việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận. Một số nhóm kháng sinh được nhắc tới như: Cephalosporin, Penicillin...

Sỏi thận là bệnh đường tiết niệu thường gặp

Dấu hiệu khi bị sỏi thận
Khi sỏi còn nhỏ bạn có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào, kể cả khi nó đi qua đường tiết niệu. Nhưng khi sỏi lớn hơn có thể gây tắc bể thận hoặc di chuyển xuống niệu đạo, gây ra những cơn đau dữ dội, quặn thắt.
Cơn đau thường ở một bên lưng hoặc bụng, đôi khi có thể lan đến vùng bẹn, kéo dài từ 20 – 60 phút.
Ngoài ra bệnh nhân cũng có thể gặp các dấu hiệu khác như:
- Đau hoặc buốt rát khi đi tiểu
- Cần đi vệ sinh gấp hoặc thường xuyên hơn bình thường
- Tiểu ra máu là triệu chứng thường gặp ở những người bị sỏi đường tiết niệu. Nước tiểu có thể màu đỏ, hồng hoặc nâu.
- Nước tiểu đục hoặc có mùi hôi.
- Mỗi lần chỉ đi tiểu một lượng nhỏ.
- Buồn nôn và nôn mửa.
- Sốt và ớn lạnh thường là dấu hiệu thận hoặc một vị trí khác của đường tiết niệu bị nhiễm trùng.
Phòng ngừa sỏi thận
Để phòng ngừa sỏi thận cần uống đủ lượng nước trong 1 ngày (2 - 3 lít nước/ngày). Có thể uống nước chanh giúp phòng ngừa sỏi acid uric cũng như oxalat canxi.
Hạn chế các sản phẩm làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận như: Soda, trà đá, dâu tây, các loại hạt... sử dụng caffeine 1 cách hợp lý.
Cần có chế độ ăn hợp lý, thực hiện ăn nhạt, cắt giảm lượng muối. Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, cholesterol. Duy trì khối lượng cơ thể ở mức bình thường.
Bệnh sỏi thận có diễn biến âm thầm, người mắc bệnh sỏi thận có thể không nhận ra cho tới khi đi khám. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì rất có thể sẽ dẫn tới biến chứng suy thận. Do vậy việc khám sức khỏe định kỳ là vô cùng quan trọng, ngoài ra nếu có nghi ngờ bị sỏi thận thì cần tới cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn cụ thể.

BS. Nguyễn Văn Liên
www.suckhoedoisong.vn